Ekskursiyalar Saytın xəritəsi
AZEN
Alimlər qara ulduzlara bənzər obyektlər aşkar edib - XƏBƏRLƏR-NƏSİRƏDDİN TUSİ adına ŞAMAXI ASTROFİZİKA RƏSƏDXANASI
  • RƏSƏDXANA HAQQINDA
    • - Ümumi məlumat
    • - Azərbaycan Prezidenti rəsədxanada
    • - Heydər Əliyev və Azərbaycanda astronomiya elminin inkişafı
    • - Rəhbərlik
    • - Elmi şura
    • - Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası
    • - Kadr potensialı
    • - Alimlər
    • - Vakansiyalar
  • RƏSMİ SƏNƏDLƏR
    • - Elm haqqında qanun
    • - AMEA-nın nizamnaməsi
    • - Rəsədxananın nizamnaməsi
    • - Qərar və sərəncamlar
  • ELMİ FƏALİYYƏT
    • - Struktur vahidləri
    • - Astronomik cihazlar
    • - Əsas elmi istiqamətlər
    • - Astrofiziki müşahidələr
    • - Əsas elmi nailiyyətlər
    • - İllik elmi hesabatlar
  • ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT
    • - Magistratura və doktorantura
    • - Astroseminarlar
    • - Kitabxana və elektron informasiya resursları
    • - Beynəlxalq əlaqələr
    • - Qrant layihələri
    • - Konfranslar
    • - Tədbirlər
    • - Faydalı linklər və keçidlər
  • DİSSERTASİYA ŞURASI
    • - Dissertasiya şurasının yaranma tarixi və statistikası
    • - Dissertasiyalara dair tələblər
    • - Dissertasiyaların tərtibi qaydaları
    • - Tövsiyə edilən elmi nəşrlər
    • - Dissertasiyaların avtoreferatları
    • - Dissertasiya şurası ilə əlaqə
  • ELMİ NƏŞRLƏR
    • - Dövri nəşrlər
    • - Monoqrafiyalar
    • - Kitablar
    • - Konfrans materialları
    • - İmpakt faktorlu elmi və elmi-populyar jurnallar
  • XƏBƏRLƏR
    • - Elanlar
    • - Kosmik hava
    • - Astro təqvimlər
    • - Astro xəbərlər
    • - Mühüm hadisələr
    • - Bütün xəbərlər
  • MEDİA
    • - Foto-video arxiv
    • - KİV
    • - Video-çarx
  • ƏLAQƏ
ANA SƏHİFƏ→XƏBƏRLƏR
+A -A
Alimlər qara ulduzlara bənzər obyektlər aşkar edib
20.07.2023 12:07 / ASTRO XƏBƏRLƏR Alimlər qara ulduzlara bənzər obyektlər aşkar edib

Ceyms Veb teleskopu Kainatın yarandığı ilk vaxtlarda mövcud olduqları fərz olunan qara ulduzlara bənzər obyektlər aşkar edib.

Tədqiq olunan 3 nöqtəvi obyektin (JADES-GS-z13-0, JADES-GS-z12-0 və JADES-GS-z10-0) ilk olaraq ən uzaq qalaktikalar olduğu düşünülürdü. Lakin alimlər belə nəticəyə gəliblər ki, uzaqda yerləşdikləri üçün nöqtəvi görünən obyektlərin fotometrik xüsusiyyətləri onların super qara ulduzların modelləşdirilmiş sintetik spektrləri ilə izah oluna bilər.

Beləliklə, massiv qara ulduzlar Ceyms Veb  tərəfindən tapılan uzaq,  nöqtəvi və  parlaq obyektlər üçün yaxşı bir izah ola bilər. Bununla belə, daha konkret nəticələr əldə etmək üçün qara ulduzlar nəzəriyyəsini təkmilləşdirməli və tapılan obyektləri daha ətraflı öyrənmək lazımdır. 

Qeyd edək ki, qara ulduz anlayışı ilk dəfə 2007-ci ildə təklif olunub. Nəzəriyyəyə əsasən, ilk ulduzlar yaranana kimi mövcud olan  və optik oblastda müşahidə olunmayan  bu obyektlər çox böyük (diametri 10 a.v-dən çox) və İlkin Kainata nisbətən soyuq (~10 000 K) olublar. Güman edilir ki, onların nüvəsi olmadığından nüvə sintezi reaksiyaları əvəzinə, ulduzun bütün həcmi boyu tünd maddə hissəciklərinin annihilyasiyası hesabına ayrılan enerji belə ulduzların istilik və hidrostatik tarazlıqda olmasına imkan verirdi.

Nəzəriyyəyə görə demək olar ki, tamamilə hidrogen və heliumdan ibarət olan ulduzların kütləsinin  ~0,1%-dən az hissəsini qaranlıq maddə təşkil edirdi. Ətrafdakı maddənin akkresiyası hesabına 106 Günəş kütləsinə (M ☉) qədər böyüyən bu obyektlər ifratnəhəng qara ulduzlara çevrilirdilər. Belə ki, Kainatda xüsusən də ilk bir neçə milyard ildə yaranmış super kütləli qara dəliklərin mövcudluğu qara ulduzların ömürlərinin sonunda kollaps edərək super qara dəliyə çevrilməsi ilə izah olunur. 

İşin müəllifləri Kolqeyt və Texas Universitetindən olan astrofiziklər qrupudur. Həmmüəlliflərdən biri Ketrin Friz, həmçinin qara ulduzlar nəzəriyyəsinin yaradıcılarından biridir. Tədqiqat işi "Proceedings of the National Academy of Sciences" jurnalında çap olunmuşdur.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.

Tweet
    MÜHÜM HADİSƏLƏR
    MARAQLI MƏLUMATLAR
    SEMİNARLAR
    ƏMƏKDAŞLIQ
    TƏDBİRLƏR
    KONFRANSLAR
    Xəbərlər Elanlar
  • ELMİ FƏALİYYƏT
    • Elmi cihazlar
    • Əsas elmi istiqamətlər
    • Əsas elmi nəticələr
    • Elmi hesabatlar
  • MEDİA
    • Rəsədxana KİV-də
  • XƏBƏRLƏR
    • Mühüm hadisələr
    • Astro yeniliklər
  • DİSSERTASİYA ŞURASI
    • Dissertasiya şurasının tərkibi
    • Dissertasiyalara dair tələblər
  • RƏSƏDXANA HAQQINDA
    • Ümumi məlumat
    • Elmi Şura
    • Kadr potensialı
  • © AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu, 2025