İngiltərədəki Kardif Universitetindən olan komandanın lideri Cayn Qreyvs "Venera spektrində fosfinin ilk əlamətlərini aldıqda, bu bir şok idi" - deyib. O, ilk dəfə Havaidəki Şərqi Asiya Rəsədxanası tərəfindən idarə olunan "James Clerk Maxwell Teleskopu"ndan (JCMT) müşahidələrdə fosfinin əlamətlərini görüb. Hazırkı məlumatlar isə Avropa Cənubi Rəsəadxanasının (ESO) ortağı olduğu Çilidəki ALMA Rasiotelescope-45 antenindən müşahidə edilərək aşkar edilmişdir.

İngiltərə, ABŞ və Yaponiyadan olan tədqiqatçıların daxil olduğu Beynəlxalq qrup, fosfinin Veneranın buludlarında kiçik bir konsentrasiyada olduğunu, hər milyardda yalnız iyirmi molekul olduğunu təxmin edir. Müşahidələrdən sonra bu miqdarların planetdəki təbii bioloji olmayan proseslərdən gələ biləcəyini araşdırmaq üçün hesablamalar aparılıb. Bəzi fikirlərə isə Günəş işığı, səthdən yuxarıya doğru uçan minerallar, vulkanlar və ya ildırım daxil idi.

Yer bakteriyalarının fosfin hazırladığı məlumdur. Onlar minerallardan və ya bioloji materialdan fosfatı götürür, hidrogen əlavə edir və nəticədə fosfini xaric edirlər.

Veneranın buludlarında fosfinin kəşfi sürpriz olsa da, tədqiqatçılar onun aşkarlanmasına əmin idilər. ALMA ümumiyyətlə Venera kimi çox parlaq cisimlərdə çox incə effektlər axtarmadığından, məlumatların işlənməsinin çətin olduğu bildirib. Digər bir qrup üzvü, ABŞ-da Massaçusets Texnologiya İnstitutundan Klara Sosa Silva şərh edir: “Venerada fosfin tapmaq gözlənilməz bir bonus idi! Kəşf, hər hansı bir orqanizmin necə yaşaya biləcəyi kimi bir çox suallar doğurur. Yer üzündə bəzi mikroblar ətraf mühitdə olan turşunun təxminən 5%-ə qədərinə qarşı dayanıqlı ola bilirlər, ancaq Venera buludları demək olar ki, tamamilə turşudan ibarətdir”.

Komanda, kəşflərinin əhəmiyyətli olduğuna inanır, lakin “həyat”ın varlığını təsdiqləmək üçün daha çox işə ehtiyac olduğunu da qəbul edirlər. Çünki fosfin istehsalının bir çox alternativ yolunu istisna etmirlər. Veneranın yüksək buludları 30 dərəcə Selsiyə qədər istiliyə sahib olsalar da, inanılmaz dərəcədə asidikdirlər - təxminən 90% kükürd turşusu orada yaşamağa çalışan mikroblar üçün böyük problemlər yaradır.

Yeni tədqiqatda iştirak etməyən ESO astronomu və ALMA Avropa Əməliyyatlar Meneceri Leonardo Testi deyir: “Veneranın atmosferində həyatın mövcudluğunu təsdiqləmək astrobiologiya üçün böyük bir irəliləyiş olardı. Beləliklə, qayalı planetlərdə fosfinin Yerdəkindən fərqli kimyəvi mənşəli ola biləcəyini istisna etmək üçün, bu həyəcan verici nəticəni müşahidələrlə və nəzəri üsullarla izləmək vacibdir”.

Qeyd edək ki, ESO-nun yaxın zamanda hazırladığı son dərəcə böyük teleskopla Venera və Günəş sistemimiz xaricində olan qayalı planetlərin müşahidəsi, fosfinin onlardan necə yarana biləcəyinə dair ilkin məlumatlar toplamağa və Yer üzündənkənar həyat əlamətlərinin axtarılmasına kömək edə bilər.

Bu tədqiqat Nature Astronomy jurnalında yer almaq üçün “Veneranın Buludlarında  Fosfin Qazı” adlı məqalədə təqdim edilmişdir.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.