İfrat kütləli qara dəliklər (İKQD) bir çox qalaktikaların mərkəzində yerləşir və bizim Süd yolu qalaktikası da istisna deyildir. Bir çox qalaktikalarda qara dəliklər aktiv haldadırlar, yəni böyük kütlədə material udurlar və bu prosesin gedişində parlaq işıq şüalandırırlar. Lakin Süd yolu qalaktikasında mərkəzi İKQD onlardan fərqli olaraq nisbi “sakit” vəziyyətdədir.

NASA-nın “Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy” (SOFIA) təyyarə rəsədxanasının apardığı yeni müşahidələr, alimlərə aktiv və qeyri-aktiv qara dəliklər arasında fərqi anlamağa kömək edir. Bu nəticələr, Süd yolu qalaktikasının mərkəzində yerləşən güclü maqnit sahəsi haqqında misilsiz informasiya verir.  Alimlər bu ölçmələr üçün ən yeni elmi cihazlardan – High-resolution Airborne Wideband Camera-Plus (HAWC+) - dən istifadə ediblər.

HAWC+ qurğusu kosmik toz dənələri tərəfindən buraxılan polyarlaşmış infraqırmızı şüaları qeydə alır. Bu toz dənələri maqnit sahəsi xətlərinə perpendikulyar yönəliblər. Ona görədə aparılan müşahidələr bizim qalaktikanın İKQD-ni əhatə edən maqnit sahəsi xətlərinin xəritəsini qurmağa imkan verib.

İKQD qravitasiyası Süd yolu qalaktikasının mərkəzində dinamikanı təyin etməyə imkan verdiyi halda, maqnit sahəsinin rolu yaxın dövrə qədər müəmmalı olaraq qalmışdı. Müəlliflər kəşfi belə izah edir: “HAWC+ qurğusu vasitəsi ilə aparılan yeni müşahidələr göstərdi ki, bu maqnit sahəsi, qazın turbulent hərəkətini məhdudlaşdıra biləcək qədər güclüdür.  Əgər maqnit sahəsi qazın qara dəliyə axınını təmin edən kanal yarada bilirsə, onda İKQD qazı intensiv udaraq aktivləşir. Əgər maqnit sahəsi qazın qara dəlik ətrafında fırlanmasını təmin edən kanal yarada bilirsə, onda İKQD “sakit” halda olur və qazın udulması baş vermir”.

Nəticələr Amerika asronomiya Cəmiyyətinnin iyun yığıncağında müzakirə olunmuş, Darren Douelin baş müəllifliyi ilə "Astrophysical Journal" jurnalına nəşrə təqdim olunmuşdur.

Mənbə: https://www.astronews.ru/cgi-bin/mng.cgi?page=news&news=20190614191515

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.