Şinhua xəbər agentliyinin yaydığı məlumata əsasən Çin Akademiyasının Plazma Fizikası İnstitunun Eksperimental Superkeçirici Sarğacı (EAST — Experimental Advanced Superconducting Tokamak) layihəsində yeni rekord əldə olunub. Belə ki, EAST maddəni 1066 saniyə ərzində yüksək temperaturlu plazma halında saxlamağı bacarıb. Bu tükənməyən ekoloji təmiz enerji mənbəyi yaratmaq üçün yeni bir mərhələyə keçid deməkdir. Bu səbəbdən Çində EAST "süni günəş" adlandırılır. Dünya alimləri bu məqsədə çatmaq üçün artıq 70 ildir ki, müxtəlif tədqiqatlar aparır və təcrübələr keçirdirlər, 1000 saniyəlik sərhəddi keçmək stabil termonüvə sintezinin getməsi üçün vacibdir. Sistemdə sönməyən fasiləsiz zəncirvari və stabil reaksiya getməlidir ki, gələcəkdə bu prinsip əsasında nüvə-elektrik stansiyalarının qurulması mümkün olsun. Bu texnologiya əsasında qurulmuş elektrik stansiyalarının adi atom-elektrik stansiyalarından fərqi odur ki, burada radiasiya olmur və radioaktiv tullantılar olmadığı üçün ətraf mühitə ziyan dəymir.
Bu dəfə EAST özünün həm 2023-cü ildəki 403 saniyəlik rekordunu təzələyib, həm də 1000 saniyəlik sərhəddi keçib. Sarğacda plazmanın temperaturunu ilk dəfə 2021-ci ildə 120 milyon dərəcə Selsiyə çatdıran alimlər, sonra 2022-ci ildə 70 milyon dərəcə Selsidə plazmanı 1056 saniyə (17 dəqiqə 36 san) saxlamağa nail olublar, yanvarın 20-də isə daha yüksək temperaturda bu müddət 1066 saniyəyə kimi artırılıb. Qeyd edək ki, sarğacda maqnit sahəsinin intensivliyi 35 000 G təşkil edir.
Layihə 2006-cı ildə başlayıb və termonüvə sintezi sahəsində elmi-mühəndislik həllərinin sınaqdan keçirilməsi üçün açıq sınaq platformasına çevrilib. Həmçinin Çin, tikintisi başa çatdıqdan sonra dünyanın ən böyük sarğacı olacaq Fransanın cənubundakı Beynəlxalq Termonüvə Eksperimental Reaktoru (ITER) proqramına qoşulub. Çin Akademiyasının Plazma Fizikası İnstitunun direktoru Sonq Yuntao bildirib ki, biz EAST sayəsində beynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirməyi və termonüvə enerjisini bəşəriyyət üçün praktiki istifadəyə əlçatan etməyi ümid edirik.
Qeyd edək ki, layihənin ilkin büdcəsi 37 milyon ABŞ dolları təşkil edir.
© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.
