Kainatda çox sayda kosmik obyektləri–planetlər, ulduzlar, qalaktika və qalaktika topalarını belə əhatə edən geniş maqnit sahələri var. Astrofiziklər uzun müddətdir ki, kainatın obyektlərinin maqnit sahələrinin formalaşmasının əsasını hansı mexanizmin təşkil etdiyini öyrənməyə çalışırlar.
www.astronews.ru saytının verdiyi məlumata görə, ABŞ-ın Çikaqo Universitetinin (ABŞ) tədqiqatçılar qrupu, dünyanın ən güclü lazerlərindən istifadə edərək, maqnit sahələrinin yaranmasının müasir hipotezini-turbulent dinamo hipotezini təcrübi olaraq təsdiq ediblər.
Fəzanın sikkə ölçülü oblastında, saniyənin bir neçə milyardda biri müddətində mövcud ola bilən qaynar turbulent plazması yaradılıb. Tədqiqatçılar turbulent maqnit selinin zəif maqnit sahələrinin Günəş, ulduz və qalaktikalarda müşahidə olunan maqnit sahələri intensivliyinə qədər necə gücləndiyi barədə təsəvvür əldə ediblər.
Tədqiqatçılar OMEQA lazer təsisat laboratoriyasında Çikaqo Universitetinin hazırladığı fiziki prosseslərin komputer stimulyatorundan (FLASH) istifadə edərək, plazmanın turbulent dinamo şəraitini yarada bilən təcrübə modelləşdiriblər. Mexaniki dinamo maqnit sahəsində fırlanarkən elektrik cərəyanı yaradır.
Astrofizikada isə dinamo nəzəriyyəsi əks prossesi fərz edir-elektrik keçirici mayenin hərəkəti maqnit sahəsini yaradır və dəstəkləyir.
Turbulent dinamo mexanizminin öyrənilməsində fiziki təcrübənin aparılmasının əsas çətinliyi ekstermal yüksək temperaturlu və güclü buxarlanma qabiliyyətli plazmanın alınmasındadır.
Çikaqo Universitetinin tədqiqatçıları super komputerdə çoxsaylı ilkin təcrübi simulyasiyalardan sonra uğurlu fiziki təcrübə aparıblar və onun gedişində sikkə ölçüsündə iki folqa - hər biri güclü lazer şüalanmasına məruz qalıb. Nəticədə iki plazma şırnağı alınıb ki, onların da toqquşması turbulent axının yaranmasına səbəb olub.
Tədqiqat Nature Communications jurnalında dərc edilib; əsas müəllif P.Tseferacos.
© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.
