Mart ayının 6-da Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında (ŞAR) Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının genişləndirilmiş astroseminarı keçirilib. 

Seminara rəhbərlik edən astronomiya üzrə fəlsəfə doktoru Ülkər Rüstəm seminarı giriş sözü ilə açaraq, tədbir iştirakçılarını salamlayıb və onlara məruzənin mövzusu haqqında məlumat verib.

Sonra Leuven Universitetinin (Belçika) nəzdində fəaliyyət göstərən Riyazi Plazma Astrofizika Mərkəzi "Riyaziyyat" şöbəsinin doktorantı Rəcəb İsmayıllı “Səthi Alfven dalğalarının qeyri-xətti zəifləməsi və uniturbulensiyaya keçid: Statistik analiz” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.

Bu işdə maqnitohidrodinamik ədədi simulyasiyalardan və statistik metodologiyalardan istifadə edərək eyni istiqamətdə yayılan səthi Alfvén dalğalarının dinamikası araşdırılır. Burada əsas məqsəd müxtəlif uzunluq şkalaları və onların turbulent enerji ötürmə mexanizmləri ilə qarşılıqlı əlaqəsi arasındakı mürəkkəb əlaqələri açmaqla, uniturbulensiya adlandırdığımız eyni istiqamətdə yayılan səthi Alfvén dalğalarının qeyri-xətti öz-özünə kaskadını başa düşməkdir. Buna nail olmaq üçün güc spektrinin təhlili, radial orta Furye çevrilməsi və kurtoz kimi üsullardan istifadə edərək uniturbulensiya geniş şəkildə öyrənilir. Natiq qeyd edib ki, uniturbulensiya axınlarda kinetik və maqnit enerjisinin məkan-zaman paylanmasını araşdırmaq üçün bu üsullardan istifadə edilir. Tədqiqat işində həmçinin sıxlıq kontrastının variasiyalarının həlledici rolunu və Yaqlom qanununun enerji ötürmə mexanizmlərinin səciyyələndirilməsindəki rolunu açıqlanır.  Nəticələr göstərir ki, z oxu boyunca perpendikulyar kinetik enerjinin (KE_⊥) və maqnit enerjisinin (ME_⊥) inersial diapazonu enmə qiymətlərində kəskin dəyişikliyi təsvir edir və nəticədə müvafiq olaraq tez-tez müşahidə olunan -5/3 və -3/2 nəzəri qiymətlərinə yaxınlaşır. Bundan əlavə, kurtoz analizi müxtəlif uzunluq miqyasında və zamanla axın sahəsinin Qauss olmayan özəlliyini vurğulayır və uniturbulentlik dinamikası haqqında perspektiv təklif edir. Müxtəlif statistik yanaşmalar arasında müşahidə edilən korrelyasiya uniturbulensiya kontekstində müxtəlif uzunluq şkalaları arasındakı mürəkkəb qarşılıqlı əlaqəni vurğulayır. Əldə edilən nəticələr bu fenomenin başa düşülməsinə kömək edir və turbulent dinamikləri tənzimləyən əlaqələri aydınlaşdırmaq nöqtəyi-nəzərdən gələcək araşdırmalar üçün əsas yaradır.

Seminar iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılanan məruzənin yekununda mövzu ətrafında geniş müzakirə aparılıb, suallar cavablandırılıb.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.shao.az saytına istinad zəruridir.